Οι πρώτοι πονοκέφαλοι του Καλλικράτη

Στα χέρια  των δημάρχων και των περιφερειαρχών περνάει πλέον η υλοποίηση  του σχεδίου «Καλλικράτης», ο  οποίος θα αρχίσει να εφαρμόζεται από 1η Ιανουαρίου και θα φέρει ριζικές αλλαγές στον τρόπο εξυπηρέτησης των πολιτών. Ορισμένα από τα προβλήματα που αναπόφευκτα θα προκύψουν ήδη έχουν αρχίσει και διαφαίνονται. Αρρυθμίες στα πολεοδομικά γραφεία, υπηρεσίες των δήμων οι οποίες την 1η Ιανουαρίου δεν θα έχουν στέγη, απαγόρευση στους δήμους να αναθέτουν σε εταιρείες την αποκομιδή των σκουπιδιών αποτελούν μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θα κληθούν να απαντήσουν οι αυτοδιοικητικοί άρχοντες.

Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Γιάννης Ραγκούσης  την προηγούμενη εβδομάδα παρέδωσε σε περιφερειάρχες και δημάρχους οδικούς χάρτες με λεπτομερείς αναφορές και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, τα οποία αν τηρηθούν προβλέπεται να ελαχιστοποιηθούν οι περιπτώσεις «εμφραγμάτων», ενώ έχει στείλει για φροντιστήριο όλους τους νεοεκλεγέντες προκειμένου να εκπαιδευτούν στον νόμο κατανοώντας τον.

Προς  το παρόν τις τελευταίες ημέρες στα  πολεοδομικά γραφεία των πολεοδομιών  παρατηρείται ασυνήθιστη κοσμοσυρροή  και προβληματική εξυπηρέτηση του  κοινού η οποία αναμένεται να ενταθεί τους πρώτους μήνες εφαρμογής του «Καλλικράτη», αφού περισσότεροι πολίτες το επόμενο διάστημα θα τα επισκεφτούν προκειμένου να τακτοποιήσουν εκκρεμότητες των ημιυπαίθριων. Επιπλέον οι πολεοδομίες θα περάσουν στους δήμους και αφ’ ενός πολλοί από αυτούς θα έχουν πρόβλημα για το πού θα τις στεγάσουν και αφ’ εταίρου τα πολεοδομικά γραφεία θα πολλαπλασιαστούν χωρίς να υπάρξει παράλληλη αύξηση του προσωπικού.

Όσων  αφορά στην αποκομιδή των σκουπιδιών θα είναι αρκετοί οι δήμοι που  θα αντιμετωπίσουν προβλήματα. Κανόνα αποτελεί για πολλούς δήμους να αναθέτεται η αποκομιδή των σκουπιδιών σε ιδιώτες, πράγμα που σύμφωνα με τον «Καλλικράτη» δεν θα μπορεί να συνεχιστεί. Έτσι σε πολλές περιπτώσεις θα χρειαστεί να αναδιοργανωθούν οι υπηρεσίες καθαριότητας, που μέχρι σήμερα βρίσκονταν εν υπνώσει ή και να συσταθούν εκ νέου, γι’ αυτό και θα χρειαστεί χρονικό διάστημα υπομονής και ίσως… δυσοσμίας.

Σύμφωνα με την Ομοσπονδία εργαζομένων στους  Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης  αναμένεται να εμφανιστούν κενά και  στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, όταν μάλιστα θα χρειαστεί να αποφασιστούν οι αναγκαίες μετακινήσεις. Κάθε δήμαρχος θα έχει την ευχέρεια να μετακινεί εργαζομένους από υπηρεσία σε υπηρεσία ανεξαρτήτως του τόπου διαμονής τους. Με δεδομένο ότι πλέον τα γεωγραφικά όρια ορισμένων δήμων, ιδιαίτερα νησιωτικών, είναι τεράστια τότε ενδέχεται να παρουσιαστούν δυσκολίες σε πολλούς υπαλλήλους που θα χρειαστεί να μετακινηθούν.

Αναγκαίες οι συνεργασίες και οι ανακωχές με υπουργούς

Τη συνεργασία των υπουργών θα πρέπει να εξασφαλίσουν όλοι οι περιφερειάρχες, οι οποίοι χωρίς τη συμπαράστασή τους με δυσκολία θα μπορέσουν να παράξουν έργο. Ένα πρώτο παράδειγμα αποτελούν τα Περιφερειακά Ταμεία Ανάπτυξης. Εκεί την γενική επίβλεψη θα την έχει το υπουργείο Εσωτερικών, ενώ «η επιβολή, βεβαίωση και η είσπραξη τελών, δικαιωμάτων και εισφορών υπέρ του Ταμείου» θα γίνεται υποχρεωτικά μετά από έγκριση, πέραν του περιφερειακού συμβουλίου, και του υπουργείου Εσωτερικών. Οι πόροι του ταμείου, εκτός άλλων, θα καθορίζονται από χρηματοδοτήσεις οι οποίες θα προσδιορίζονται μετά από απόφαση των υπουργείων Εσωτερικών και Ανάπτυξης και δεν θα είναι προκαθορισμένοι, δημιουργώντας νεφέλωμα στο σκοτεινό, λόγω κρίσης, αυτοδιοικητικό τοπίο.

Επιπλέον  σε αυτή την κατεύθυνση της επίβλεψης  θα επικεντρώνεται ο ρόλος τους όσων αφορά στην ανάπτυξη και τις δημόσιες επενδύσεις. Η παροχή στοιχείων προς καταγραφή και η απλή διατύπωση προτάσεων μέτρων για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων προς το υπουργείο Ανάπτυξης, απομακρύνει αρκετά τους περιφερειάρχες από τα φαινόμενα σπατάλης των προηγούμενων ετών. Στις πιο πολλές περιπτώσεις την υψηλή επίβλεψη θα την έχει το υπουργείο Ανάπτυξης και εν προκειμένω ο υπουργός κ. Μιχάλης Χρυσοχοίδης, ενώ ο περιφερειάρχης αναλαμβάνει κατά κύριο λόγω την ευθύνη των γραφειοκρατικών διαδικασιών.

Όσων  αφορά στον τομέα Ενέργειας και  εκεί τον πρώτο λόγο θα τον έχει το αντίστοιχο υπουργείο. Η Περιφέρεια δεν θα έχει τη δυνατότητα διευρυμένων  κινήσεων αφού ο νόμος περιορίζει τον επικεφαλή της στην «παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης αναπτυξιακών προγραμμάτων και σχεδίων αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής», ενώ παράλληλα θα χορηγεί και άδειες σε επιχειρήσεις. Η κα Τίνα Μπιρμπίλη θα εξακολουθήσει να έχει τον πρώτο λόγο σε αυτόν τον τομέα και ο κάθε περιφερειάρχης δεν θα μπορεί να αναλάβει καμία πρωτοβουλία αν δεν έχει έρθει προηγουμένως σε συμφωνία μαζί της.

Ένα από  τα προβλήματα, επίσης, που αναμένονται  να εμφανιστούν κατά την εφαρμογή του «Καλλικράτη» είναι και το ΕΣΠΑ. Οι περιφερειάρχες δεν θα έχουν  τον σχεδιασμό, αλλά και εδώ επιφορτίζονται με την επίβλεψη. Ο σχεδιασμός θα είναι κεντρικός και θα βαρύνει το υπουργείο Ανάπτυξης.

Στο πλέον  ισχυρό παίχτη για κάθε νομό αναδεικνύεται  ο τοπικός αντιπεριφερειάρχης, ο  οποίος θα έχει αυξημένες αρμοδιότητες. Βάση του νόμου οι βασικές προτεραιότητες που θα αφορούν την καθημερινότητα του πολίτη, είτε πρόκειται για τις υπηρεσίες των νομαρχιών, είτε τη διαχείριση των σκουπιδιών, είτε τις παλιές υγειονομικές υπηρεσίες των νομαρχιών. Ο ρόλος του αντιπεριφερειάρχη αναδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντικός αφού η παύση ή η απομάκρυνσή του από τον περιφερειάρχη προβλέπεται ιδιαίτερα δύσκολη.

Τέλος οι περιφέρειες θα ασκούν αρμοδιότητες που μέχρι σήμερα είχαν τα υπουργεία  Υγείας, Παιδείας και Πολιτισμού, οι οποίες θα μεταφερθούν με διατάγματα στο αμέσως επόμενο διάστημα

Έντονη  ανησυχία για τα τελικά έσοδα επικρατεί  σε αρκετούς από τους εκλεγμένους  ένα μήνα περίπου πριν αναλάβουν  επίσημα τα καθήκοντά τους. Σύμφωνα  με τον «Καλλικράτη» οι Κεντρικοί  Αυτοτελείς Πόροι των Περιφερειών  δεν θα είναι ένα σταθερό ποσό, αλλά θα μεταβάλλεται ανάλογα με την επίτευξη ή μη των στόχων του προϋπολογισμού, γεγονός που επικράτησε λόγω της οικονομικής ανομβρίας. Έτσι οι Αυτοτελείς Πόροι θα προέρχονται από το 2,4 % των φόρων εισοδήματος και το 4% των εσόδων από την είσπραξη του ΦΠΑ. Ως εκ τούτου τα συγκεκριμένα έσοδα από τους φόρους θα μεταβάλλονται καθοριστικά από χρόνο σε χρόνο.

Για παράδειγμα τα έσοδα από το ΦΠΑ για το έτος 2009 ανήλθαν σε 16,5 δις ευρώ περίπου, ενώ τα αντίστοιχα έσοδα για το 2008 είχαν πλησιάσει τα 19 δις. Από τη μια χρονιά στην άλλη, οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι μεταβλήθηκαν κατά 100 εκατομμύρια ευρώ προς τα κάτω. Οι προβλέψεις για το 2010 ανεβάζουν τα έσοδα για τις Περιφέρειες στα 692 ευρώ, 30 εκ ευρώ περίπου περισσότερα από το 2009 και 60 εκ λιγότερα.

Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό που κατατέθηκε στη Βουλή για το 2011 τα έσοδα  από τους φόρους εισοδήματος μειώνονται δραματικά, ενώ τα έσοδα από το ΦΠΑ αυξάνεται. Αν και εφ’ όσων επιτύχει τους στόχους του ο προϋπολογισμός του 2011 οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι θα ξεπεράσουν το 1 δις για όλες τις Περιφέρεις μαζί.